Mụn trứng cá là một tình trạng viêm mạn tính của nang lông tuyến bã. Bệnh này thường gặp ở các bệnh viện và các chuyên khoa da liễu, đặc biệt là ở thanh thiếu niên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về mụn trứng cá, bao gồm nguyên nhân hình thành, triệu chứng, nguy cơ và các phương pháp điều trị.
Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá là dạng bệnh nang lông tuyến bã, có tổn thương da do sự tăng tiết chất bã nhờn và đọng lại ở các lỗ chân lông. Cùng với hiện tượng viêm nhiễm ở nang lông tuyến bã, bệnh này thường xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và những người có cơ địa da dầu.
Nếu không được điều trị và tuân thủ điều trị đúng cách, mụn trứng cá có thể trở nên nghiêm trọng hơn và để lại di chứng khó chữa. Người bệnh có thể trải qua tình trạng mặc cảm, tự ti trong giao tiếp và giảm hiệu quả công việc. Vì vậy, việc điều trị sớm, đúng và đủ tại các cơ sở y tế là rất quan trọng để giảm nghiêm trọng của bệnh và ngăn ngừa sự mất thẩm mỹ do sẹo mụn gây ra.
Cơ chế và nguyên nhân hình thành mụn trứng cá
Cơ chế gây mụn trứng cá được xác định do 4 yếu tố chính sau:
- Tăng tiết chất bã nhờn: Bao gồm yếu tố nội tiết và yếu tố không liên quan đến nội tiết như sử dụng xà phòng, da dầu, mức độ tăng tiết bã nhờn…
- Rối loạn sừng hóa ống bã: Gây tắc đường thoát chất bã nhờn, làm cho chất bã đọng lại trong lòng tuyến bã. Nếu không xảy ra bội nhiễm, chất bã cô lại thành nhân trứng cá. Nếu xảy ra bội nhiễm, tuyến bã sẽ sinh mủ và gây nhiễm trùng, tạo ra dạng trứng cá bọc hoặc trứng cá viêm tấy.
- Vi khuẩn: Cuti Bacterium acnes là vi khuẩn quan trọng nhất trong mụn trứng cá. Đây là loại vi khuẩn gram dương kỵ khí, phát triển tốt trong điều kiện pH 5-5,6 và nhiệt độ 30-37 độ C. Vi khuẩn này phát triển tốt trên da có cơ địa tăng tiết bã nhờn và có cổ nang lông tuyến bã là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
- Tình trạng viêm nhiễm: Sự xuất hiện của vi trùng gây viêm nang lông, tạo ra các chất sinh học. Các chất này hoạt hóa hệ thống bổ thể và gây tình trạng viêm nang lông.
Triệu chứng hình thành của mụn trứng cá
Triệu chứng mụn trứng cá có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến:
- Mụn đầu trắng do lỗ chân lông bị tắc nghẽn.
- Mụn đầu đen do lỗ chân lông mở rộng.
- Các nốt mụn nhỏ màu đỏ, mềm.
- Mụn nhọt (mụn mủ), là những nốt sẩn có mủ ở đầu.
- Các cục u lớn, rắn, gây đau dưới da.
- Đau, có mủ dưới da (tổn thương dạng nang).
Mụn trứng cá thường xuất hiện trên mặt, trán, ngực, lưng trên và vai. Các nang lông được kết nối với các tuyến dầu. Thành nang có thể phồng lên và tạo ra mụn đầu trắng hoặc mụn đầu đen do lỗ chân lông bị tắc nghẽn. Mụn đầu đen có thể trông giống như bụi bẩn mắc kẹt trong lỗ chân lông.
Biến chứng để lại của mụn trứng cá
Những biến chứng thường xảy ra sau khi mụn trứng cá đã lành bao gồm:
- Sẹo: Bao gồm sẹo mụn (da rỗ) và sẹo lồi (da dày), có thể tồn tại lâu dài sau khi mụn đã lành.
- Da thay đổi: Vùng da bị ảnh hưởng có thể sẫm màu hơn hoặc sáng hơn so với trước khi bị mụn.
Yếu tố nguy cơ phát triển mụn trứng cá
Bên cạnh những nguyên nhân chính, mụn trứng cá còn được ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy cơ sau:
- Tuổi tác: Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì là giai đoạn dễ bị mụn trứng cá do nội tiết tố chưa cân bằng. Tuy nhiên, mụn trứng cá cũng có thể xảy ra ở những người sau tuổi 20 do các yếu tố khác như môi trường, căng thẳng và chế độ ăn uống.
- Thay đổi nội tiết tố: Các thay đổi trong nội tiết tố như androgen, progesterone và estrogen có thể góp phần vào việc phát triển mụn trứng cá.
- Di truyền: Nếu cả bố và mẹ đều bị mụn trứng cá, khả năng con cái cũng sẽ bị mụn trứng cá.
- Tẩy rửa: Lạm dụng xà bông có thể kích thích tăng tiết bã nhờn và gây mụn trứng cá.
- Môi trường: Tiếp xúc với các chất béo động vật, độ ẩm và tia tử ngoại trong môi trường công việc có thể tăng nguy cơ mụn trứng cá.
- Thực phẩm: Chế độ ăn uống có chỉ số đường huyết thấp hoặc tiêu thụ nhiều sản phẩm từ sữa có thể góp phần vào tình trạng mụn trứng cá.
- Ma sát hoặc áp lực lên da: Sử dụng điện thoại, mũ bảo hiểm, vòng cổ quá chặt hoặc đeo khẩu trang không đúng cách có thể gây mụn trứng cá.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu sau một thời gian chăm sóc da tự nhiên mà triệu chứng mụn trứng cá không được cải thiện hoặc diễn biến nghiêm trọng hơn, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để tìm phác đồ điều trị phù hợp. Đối với phụ nữ thường xuyên bị mụn trứng cá trong thời kỳ kinh nguyệt, triệu chứng mụn có thể tự giảm sau khi kinh nguyệt kết thúc hoặc khi không sử dụng các biện pháp tránh thai. Tuy nhiên, nếu mụn trứng cá xuất hiện đột ngột ở người lớn tuổi, có thể là dấu hiệu của một bệnh lý khác cần được điều trị.
Phương pháp điều trị
Phương pháp điều trị mụn trứng cá phụ thuộc vào mức độ của bệnh:
- Mức độ nhẹ: Bạn có thể sử dụng các loại kem, sữa rửa mặt hoặc thuốc điều trị tại chỗ không kê đơn để trị mụn. Các thành phần phổ biến trong các sản phẩm này bao gồm benzoyl peroxide và axit salicylic.
- Mức độ vừa: Nếu sau vài tuần sử dụng thuốc không kê đơn mà triệu chứng không giảm, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh, retinoids hoặc các loại thuốc khác để giảm triệu chứng và ngăn ngừa sẹo. Đôi khi, bác sĩ cũng có thể đề xuất sử dụng thuốc kháng sinh uống hoặc thuốc ngừa thai để kiểm soát mụn trứng cá.
- Mức độ nặng: Với mụn trứng cá nặng, bác sĩ da liễu có thể đề xuất một phương pháp điều trị kết hợp gồm thuốc kháng sinh uống, benzoyl peroxide, retinoids tại chỗ và isotretinoin uống. Isotretinoin là loại thuốc vitamin A được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá nặng. Tuy nhiên, thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, do đó chỉ được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.
Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa
Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn mụn trứng cá, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp tại nhà để giảm nguy cơ phát sinh bệnh:
- Rửa mặt hàng ngày bằng sữa rửa mặt không chứa dầu để loại bỏ dầu thừa.
- Sử dụng mỹ phẩm trang điểm không gây dị ứng và không làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
- Tẩy trang và làm sạch da thật sạch trước khi đi ngủ.
- Tránh đội mũ, vòng cổ hoặc quần áo quá chật che khuất khuôn mặt.
- Duy trì chế độ ăn uống cân bằng và uống đủ nước.
- Giảm căng thẳng.
Bác sĩ da liễu có thể cung cấp lời khuyên và hướng dẫn cách chăm sóc da cá nhân hóa để ngăn ngừa mụn trứng cá.
Kết luận
Mụn trứng cá là một tình trạng viêm mạn tính của nang lông tuyến bã. Việc điều trị và phòng ngừa mụn trứng cá rất quan trọng để giảm triệu chứng và ngăn ngừa sự tái phát. Nếu bạn gặp phải vấn đề mụn trứng cá, hãy tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ da liễu để có kế hoạch phù hợp và hiệu quả nhất. Đã xong! Cảm ơn bạn đã sử dụng dịch vụ của . Hãy liên hệ với chúng tôi nếu cần thêm trợ giúp.